Semen ve sperm arasındaki fark nedir?
Terimler genellikle medyada ve gündelik konuşmalarda birbirinin yerine kullanıldığı için bu kafa karıştırıcı olmakla birlikte bu iki terim birbirinden oldukça farklıdır.Sperm, genetik materyal içeren erkek üreme hücreleridir. Bir sperm üç ana bölümden oluşur: baş, orta parça ve kuyruk. Semen, boşalan sıvıdır ve sperm içerebilir veya içermeyebilir. Bu sıvı üreme sistemindeki bezler tarafından üretilir ve spermin yanı sıra enzimler ve fruktoz da içerir.
Kanser tedavisi çocuk sahibi olma yeteneğimi nasıl etkileyebilir?
Kemoterapi veya radyasyon, sperm yapma yeteneğinizi etkileyebilir veya spermin bir yumurtayı dölleme yeteneğini etkileyebilir. Tedavinin türü, yeri ve süresi, bu değişikliklerin geçici mi yoksa kalıcı mı olduğunu etkileyebilir. Bazı kanser türlerinde, kanseri çıkarmak için yapılan ameliyat sırasında üreme organları çıkarılır veya hasar görür.
Kanser veya spermi etkileyebilecek diğer medikal tedaviler öncesi oğurganlığı korumak için seçenekler var mı?
Evet! Sperm, kanser tedavisine başlamadan önce toplanıp daha sonra kullanılmak üzere dondurulabilir. Bu sayede tedavinizden sonra çocuk sahibi olabilirsiniz. Bu işleme ‘kriyoprezervasyon’ adı verilir (yani spermin dondurularak saklanması). Sahip olduğunuz kanser türü ve alacağınız tedaviler seçeneklerinizin neler olduğunu belirleyebilir.
Sperm toplama işlemine neler dahildir?
Sperm toplamak genellikle basit ve girişimsel olmayan bir işlemdir. Özel bir oda gösterilecek, orgazm için mastürbasyon yapmanız ve sperminizi özel bir kapta toplamanız istenecek. Normal bir semen numunesi, mililitrede yaklaşık 5-20 milyon sperm içerecektir ve saklama için birkaç şişeye bölünebilir. Çoğu zaman, sperm üretimi birçok faktörden etkilendiğinden, birden fazla numune almanız istenebilir. Bu, daha sonra çocuk sahibi olma şansınızı artırmaya yardımcı olur.
Örnek veremezsem ne olur?
Bazı erkekler mastürbasyon yoluyla örnek toplamak konusunda isteksizdirler veya bunu yapamamaktadırlar. Bu kişiler için cinsel ilişki sırasında meni toplamak amacıyla özel bir prezervatif kullanılabilir. Üreme yollarında tıkanıklık varsa sonuç olarak, menide sperm bulunmaz. Bunlarda sperm, doğrudan testislerden veya testislerin yanında bulunan üreme tüplerinden çıkaran çeşitli yöntemlerle elde edilebilir.
Bazı erkeklerde, spermin ve meninin bir kısmının veya tamamının penisin ucundan dışarı atılması yerine mesanede toplanmasına neden olan bir durum olabilir. Bu erkekler için genellikle cinsel ilişkiden sonra idrardan sperm toplanabilir.
Bir erkek boşalamıyorsa (orgazm sırasında spermi serbest bırakamıyorsa) da seçenekler vardır. Sperm, testislerden cerrahi olarak çıkarılabilir ve Intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) adı verilen bir işlemle doğrudan yumurtaya enjekte edilebilir. ICSI hakkında daha fazla bilgi için, Intrasitoplazmik Sperm Enjeksiyonu (ICSI) başlıklı bilgi formuna bakınız.
Bir erkek omurilik yaralanması nedeniyle boşalamıyorsa, titreşimli stimülasyon veya elektro ejakülasyon kullanılabilir. Bu teknikler hakkında daha fazla bilgi için lütfen omurilik yaralanması (SCI) olan erkeklerde cerrahi sperm kurtarma başlıklı bilgi formuna bakınız.
Sperm nasıl dondurulur?
Semen örneği toplandıktan sonra kriyoprotektanlarla karıştırılır. Bunlar, donma ve çözülme sırasında spermi hasara karşı korumaya yardımcı olan sıvılardır. Numune daha sonra yavaş soğutma yöntemiyle veya vitrifikasyon adı verilen hızlı dondurma yöntemiyle dondurulur.
Sperm ne kadar süre saklanabilir?
Sperm süresiz olarak saklanabilir. 20 yılı aşkın süredirdondurulan spermler, gebelik oluşturmak için kullanılıyor.
Prepubertal testis dokusu kriyoprezervasyonu
Bir kapta bir yumurtayı döllemek için çok az sperm gerektiğinden, doğrudan testisten sperm elde etmek mümkündür. Çok az spermin üretildiği durumlarda bu en iyi seçenek olabilir. Ek olarak, bazı hastalar henüz ejakülatlarında sperm bulunan ergenlik noktasına ulaşmamışlardır. Testiküler sperm kullanırken Intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) yaptırmanın gerekli olacağını unutmamak önemlidir. Daha fazla bilgi için, Intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) başlıklı bilgi formuna bakınız.Erkek çocuk olgun sperm üretmeye başlamadığında seçenekler sınırlıdır. Dünyadaki bazı araştırma merkezlerinde testis dokusu örnekleri alınır ve dondurulur. Hamilelik girişiminde bulunma zamanı geldiğinde, doku kök hücreler için incelenir. Kök hücreler, birçok farklı hücre türüne dönüşme potansiyeline sahip hücrelerdir. Umut, bu birkaç hücreyi izole etmek ve onları işlevsel sperm haline getirmektir. Şimdiye kadar, hayvan araştırmaları umut vericidir ve insan çalışmaları devam etmektedir. Bunun deneysel bir prosedür olduğunu ve başarılı olup olmayacağının bilinmediğini hatırlamak önemlidir.
Sonuç
Fertilitenin korunması ile ilgili unutulmaması gereken enönemli şey, mümkünse herhangi bir kanser tedavisinden önce yapılması gerektiğidir. Bu, ileride kullanılabilecek sağlıklı sperm elde etme şansınızı en üst düzeye çıkarır.
Turkish Fact Sheets
View more fact sheets and booklets written by the ASRM Patient Education Committee and translated by the Turkish Society of Reproductive Medicine.Cancer
Male Fertility/Andrology
Find a Health Professional
Connect with reproductive medicine experts who will guide you through your unique journey. Our search tool allows personalized matches based on location, specialization, and expertise. Take control of your reproductive health with compassionate providers, innovative treatments, and unwavering support.
Search for an Expert