Histerosalpingografi (HSG - İlaçlı Rahim-Tüp Filmi)

Histerosalpingografi (HSG) nedir?

Histerosalpingografi, fallop tüplerinin açık olup olmadığını ve rahmin iç kısmının normal olup olmadığını görmek için kullanılan bir röntgen prosedürüdür. HSG, uygulanması genellikle 5 dakikadan kısa süren yatış gerektirmeyen bir prosedürüdür. Genellikle adet dönemi bittikten sonra ve yumurtlama döneminden önce yapılmaktadır.
 

HSG nasıl çekilir?

Hasta bir floroskopun (çalışma sırasında görüntüleme alabilen bir röntgen cihazı) altına yerleştirilmiş olan muayene masasına alınır. Daha sonra jinekolog veya radyolog hastanın rahmini muayene eder ve vajinaya bir spekulum yerleştirir. Vajina içi ve rahim ağzı temizlenir ve rahim ağzının içindeki kanala bir kanül yerleştirilir. Doktor, nazik bir şekilde bu kanül yardımıyla rahmin içini iyotlu bir sıvı kontrast madde (röntgen ile görülebilen bir sıvı) ile doldurur. Kontrast görüntüde beyaz olarak görülmektedir ve kontrast madde kanülden rahme ve fallop tüplerinden geçerken rahmin-rahim duvarının iç sınırlarını gösterebilmektedir. Kontrast madde tüplere girdiğinde, tüplerin uzunluğunu ana hatlarıyla gösterir ve tüpler açıksa uçlarından karın içi boşluğa dökülür. Rahim boşluğu içindeki anormallikler de röntgen görüntülerini gözlemleyen doktor tarafından tespit edilebilirler. HSG prosedürü yumurtalıkları değerlendirmek veya endometriozisi (çikolata kistini) teşhis etmek için tasarlanmamıştır ve rahmin kas kısmında bulunup rahmin dışına doğru uzanan veya rahmin dış kısmında bulunan miyomları da tanımlayamaz. Genellikle hastanın masadaki pozisyonunu değiştirmesi ile rahim ve tüplerin yan görünümleri elde edilir. Bazı doktorlar HSG sonrası birkaç gün cinsel ilişkiden kaçınılmasını istemektedir bunun dışında kadınlar HSG’den sonra hemen günlük aktivitelerine dönebilmektedir.

Rahatsız edici midir?

HSG genellikle yaklaşık 5-10 dakika hafif veya orta derecede rahim krampına neden olabilmektedir. Ancak bazı kadınlarda kramplar birkaç saat sürebilir.
Bu semptomlar için işlem öncesi veya sonrasında olması durumunda adet sancıları için kullanılan ağrı kesici ilaçlar ile büyük ölçüde azaltılabilir. İşlem sonrasında kramp olması ihtimaline karşın hastayı eve götürebilecek bir aile üyesi ya da arkadaş hazır bulunmalıdır.

HSG doğurganlığı artırır mı?

Bu prosedürün doğurganlığı artırıp artırmadığı tartışmalıdır. Bazı çalışmalar, normal bir HSG sonrası ilk 3 ay doğurganlıkta hafif bir artış olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, çoğu doktor HSG’yi yalnızca tanısal amaçlı çekmektedir.

HSG’nin riskleri ve komplikasyonları nelerdir?

HSG çok güvenli bir prosedür olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte, bazıları ciddi, %1’den daha az oranda meydana gelen bir dizi tanımlanmış komplikasyon mevcuttur.

• Enfeksiyon: HSG ile ilgili en yaygın ciddi problem pelvik enfeksiyondur. Bu genellikle kadının daha önce tubal hastalığı olduğunda (klamidya enfeksiyonu öyküsü gibi) ortaya çıkmaktadır. Nadir de olsa bazı vakalarda, enfeksiyon fallop tüplerine zarar verebilir veya tüplerin alınmasını gerektirebilir. Bir kadın HSG sonrası 1-2 gün içinde artan ağrı veya ateş yaşarsa doktoruna ulaşmalıdır.
• Baygınlık: Nadiren de olsa işlem sırasında veya kısa bir süre sonra baygınlık yaşanabilmektedir.
• Radyasyon Maruziyeti: HSG esnasında maruz kalınan radyasyon dozu, böbrek veya bağırsak görüntülemelerindekinden çok daha düşüktür. HSG çekilen bir kadın aynı ayda gebe kalsa bile, bu maruziyetin bebeğe zarar verdiği gösterilmemiştir. Ancak gebelik şüphesi varsa HSG yapılmamalıdır.
• İyot Alerjisi: Nadiren, kişinin HSG’de kullanılan iyotlu kontrast maddeye alerjisi olabilir. Hasta iyota, intravenöz (damar içine verilen) kontrast maddelere veya deniz ürünlerine alerjisi varsa doktorunu bilgilendirmelidir. İyot alerjisi olan kadınlarda, iyot içermeyen bir kontrast madde ile HSG prosedürü uygulanmalıdır. Hasta, işlemden sonra kızarıklık, kaşıntı veya şişlik yaşarsa doktoruna başvurmalıdır.
• Lekelenme: HSG sonrası bazen 1-2 gün lekelenme olabilmektedir. Aksi belirtilmedikçe, hasta HSG sonrası yoğun kanama yaşarsa doktoruna haber vermelidir.

Tüplerim tıkalıysa bir sonraki adımda ne yapılır?

Tüpleriniz tıkalıysa, doktorunuz muhtemelen ya tüpleri doğrudan görebilmek için cerrahi prosedür (laparoskopi) ya da tüpleri es geçerek direk tüp bebek (IVF) yapmayı önerecektir. Bu, doktorunuzla tartışılması gereken kompleks bir karardır. Daha fazla bilgi için lütfen “Laparoskopi ve Histeroskopi” kitapçığı ve “Tüp cerrahisi sonrası gebe kalma hakkında bilmem gerekenler nelerdir?” isimli bilgi formuna bakınız. 

Tüplerin açık olup olmadığını değerlendirmek için başka seçenekler var mıdır?

Laparoskopi de kromopertübasyon adı verilen bir prosedür kullanarak tüplerin açık olup olmadığını belirleyebilmektedir. Salin İnfüzyon Sonografisi (SİS) (sulu ultrasonografi) tüplerin açık olup olmadığını değerlendirmek için kullanılabilen bir diğer prosedürdür. SİS için ultrason eşliğinde vajinal yolla rahim içi boşluğa bir kateter (ince bir kanül) yerleştirilir ve serum ve hava enjekte edilir. Fallop tüpleri açık olan kadınlarda ultrason sırasında fallop tüplerinden geçen küçük hava kabarcıkları görülebilir. Ancak, HSG tüp açıklığının değerlendirilmesi açısından bu prosedürden daha üstündür.