YAŞIM DOĞURGANLIĞIMI ETKİLER Mİ?

Yaş, bir kadının gebe kalmasını ve gebeliğin devam etmesini nasıl etkiler?

Bir kadının yaşı, hamile kalıp sağlıklı bir çocuk sahibi olup olamayacağını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Bu durum yaşlanmanın doğal bir parçası olarak çeşitli değişikliklerden kaynaklanmaktadır:

• Yumurtaların (yumurtalık rezervi) sayısı ve kalitesi, bir kadının doğumundan menopoza girmesine kadar olan sürede doğal sürece bağlı olarak kademeli şekilde azalmaktadır. Bu düşüş 30’lu yaşların başına kadar kademeli olarak devam eder, ancak 30’lu yaşların ortalarından sonra hızlanır.
• Gebe kalmak daha zor olmakla kalmayıp, düşük ve kromozomal anormallikler (Down sendromu gibi) yaşlı annelerde daha sık görülür.
• Miyomlar, endometriozis ve tubal hastalık daha sık görülür ve doğurganlığı etkileyebilir.
• İleri yaşta gebe kalan kadınların hamilelik sırasında gebelik diyabeti ve preeklampsi gibi komplikasyon riski daha yüksektir.

Yaş, bir erkeğin gebelikteki üzerindeki etkinliğini nasıl etkiler?

Bir erkeğin fertilitesindeki azalma, kadının fertilitesine göre daha ileri yaşlarda ortaya çıkıyor gibi görünmektedir. 40’lı yaşların ortalarından sonlarına doğru erkekler, spermlerinde; doğurganlık problemlerine ve çocuklarında kromozomal/gelişimsel sorunlara neden olabilecek değişiklikler yaşarlar.

Soru sormaya ne zaman başlamalıyım?

Kadın yaşının 35’ten daha küçük olduğu çiftler, bir yıl korunmasız ilişki denemelerine rağmen gebe kalamamışlarsa , doğurganlıklarının değerlendirmesi için muayene olmayı talep etmelidirler. Kadın yaşının 35’ten büyük olduğu çiftler, altı ay geçmesine rağmen çocuk sahibi olamamışlarsa muayene olmak için başvurmalıdır.

Doğurganlığımın azalmasına başka hangi faktörler neden olabilir?

Aşağıdaki risk faktörlerinden herhangi birine sahipseniz, yukarıda açıklanandan daha erken bir zamanda muayene olmayı düşünebilirsiniz:

• Erken menopoz için aile öyküsü (yani anne veya kız kardeşte 51 yaşından önce menopoz)
• Eşlerden herhangi birinde sigara içme öyküsü
• Önceden yumurtalıklardan ameliyat geçirmek
• Eşlerden herhangi birinde kanser tedavisi için kemoterapiye veya radyasyona maruz kalma
• Adet dönemleri arasındaki sürenin kısalması
• Atlanan veya adet görülemeyen adet dönemlerinin olması
• Testislerde daha önceden hasar olmuş olması
• Zehirli kimyasallara maruz kalma (belirli böcek ilaçları veya kimyasal çözücüler)

Bir çiftin adet görmeme (amenore) veya düzensiz adet görme, cinsel işlev bozukluğu, pelvik hastalıköyküsü veya önceden ameliyat geçirme gibi gebe kalmalarını etkileyen bariz tıbbi durumları varsa, kısırlık değerlendirmesine hemen başlamalıdırlar.

Yumurtalık rezervim nasıl test edilir?

Yumurtalarınızın (yumurtalık rezervi) sayısı ve kalitesi, folikül uyarıcı hormon (FSH) veya anti-müllerian hormon (AMH) düzeyinin kan testi ile ölçülmesiyle tahmin edilebilir. Folikül sayısını (antral folikül sayısı [AFC]) saymak için ultrason kullanılabilir. Yumurtalık rezervini tam olarak ölçen tek bir test mevcut değildir. Yumurtalık rezervi hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için, “Kadınlarda doğurganlık potansiyelini (yumurtalık rezervi) tahmin etme” başlıklı TSRM bilgi formuna bakın.

Spermimin sayısı ve kalitesi nasıl test edilir?

Semen analizi sırasında, sperm sayısını, şeklini ve hareketini değerlendirmek için bir erkeğin ejakülatı incelenir. Bu konu hakkında daha fazla bilgi için “Sperm morfolojisi” başlıklı bilgi formuna bakın.

Üremenin yaşlanmasını yavaşlatmak veya tersine çevirmek mümkün mü?

Hayır. Ancak iyi beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, yeterince uyumak, sigaradan uzak durmak ve stresi azaltan bir yaşam tarzı benimsemek genel sağlığınızı iyileştirebilir. Çalışmalar, sigara, diyet ve stresin yumurta/sperm kalitesi üzerinde etkili olabileceğini ve menopozu hızlandırabileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, süreci yavaşlatmak veya tersine çevirmek için elimizden gelenin en iyisini yapmamıza rağmen, sağlığın iyileşmesi, çoğu kadının beklediğinden çok daha erken gerçekleşebilen kadın doğurganlığında yaşa bağlı doğal azalmayı telafi edememektedir. Sperm sürekli olarak üretilir ve olgunlaşması yaklaşık 3 ay sürer. Yaşam tarzı ve maruziyetteki değişiklikler birkaç ay içinde sperm kalitesi üzerindeki etkisini gösterebilir. Erkeklerden farklı olarak, bir kadın tüm yumurtalık rezerviyle beraber doğar, bu nedenle daha fazla veya yeni yumurta üretmek veya kalan yumurtaların kalitesini korumak için herhangi bir yöntem/tedavi yoktur. Bu nedenle, hemen hamile kalmayı düşünmüyorsanız bile aile planlaması hakkında bir bu konuda uzman biriyle görüşmeniz önemlidir. Bu görüşme daha sonra sorun yaşama olasılığınızı azaltabilir.

Doğurganlığımı iyileştirmek için tıbbi bir yaklaşım var mı?

Evet. Gebe kalma şansını en üst düzeye çıkarabilen tıbbi stratejiler vardır. Bu stratejiler gebeliğin gerçekleşmesi için yumurta ve spermi en iyi zamanda bir araya getirmeye odaklanırlar. Bu stratejiler, sperm ‘’yıkama’’, İntrauterin inseminasyon (IUI), tüp bebek (IVF) veya fertilite ilaçları almayı içerebilir. Bu yaklaşımlar yararlı olabilir, ancak yumurta veya spermin doğal yaşlanma sürecini tersine çeviremezler.

Başka hangi seçenekler mevcut?

Çocuk sahibi olmayı 30’lu yaşların sonlarına veya 40’lı yaşların başlarına kadar ertelemek isteyen kadın ve erkekler, doğurganlıklarını koruma yöntemlerini düşünebilirler. Bunun bir yolu sperm, yumurta veya embriyoları dondurmaktır. Erkeklerde sperm toplama genellikle hızlı, noninvaziv, basit bir işlemdir ve spermin dondurularak saklanması iyi bilinmektedir. Kadınlar IVF’deki gibi yumurta toplanması aşamasından geçmelidir (yumurta toplanması hakkında daha fazla bilgi için, Yardımcı Üreme Teknolojisi başlıklı TSRM kitapçığına bakın). Embriyo dondurma iyi bilinen bir yöntemdir ve genellikle döllenmemiş yumurtaların dondurulmasından daha başarılıdır, ancak kadının bir erkek partneri olmasını veya donör sperm kullanılmasını gerektirir. Halihazırda kısır olan erkekler ve kadınlar için diğer seçenek, başka bir erkek, kadın veya çift tarafından bağışlanan sperm, yumurta veya embriyoları kullanmaktır. Bağışlanan gametlerin veya embriyoların kullanılması, başarılı hamilelik şansını, gametleri bağışlayan kişiyle aynı hale getirir. Doğurganlığınız hakkında daha fazla bilgi almak ve gelecekteki üreme sağlığınızı planlamak için bu konudaki uzmanınızla erkenden görüşmeniz önemlidir.