ERKEKTE KISIRLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ: NELERİ BİLMEM GEREKİYOR?

Kısırlığın tanımı nedir?

Kısırlık, bir yıl boyunca korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebelik elde edilememesi olarak tanımlanır. Kadın partner 35 yaşında veya daha büyükse ya da başka anlamlı risk faktörleri varsa, değerlendirme ve tedaviye daha kısa sürede başlanması uygun olabilir.

Erkeğe ait nedenler ne sıklıkla kısırlık yapar?

Erkek partnere ait nedenler (erkek faktörleri) tek başına çiftlerin %20-30’unda kısırlığın nedenidir ve çiftlerin diğer %20-30’unda kısırlığa katkıda bulunur. Genel olarak, kısır çiftlerin yaklaşık yarısında erkek faktörü vardır.

Erkek kısırlığı nasıl değerlendirilir?

Erkek kısırlığı değerlendirmesi ilk olarak tıbbi ve üreme öyküsü alınır ve bir veya daha fazla semen analizi (sperm sayımı) yapılır. İlk değerlendirmede herhangi bir anormallik bulunursa hasta bir erkek üreme sistemi uzmanına başvurmalıdır. Uzman, tam bir öykü alıp fizik muayene yapar ve bu sonuçlara dayanarak daha fazla test önerebilir.

Erkeğin yapması gereken diğer testler nelerdir?

Bir erkek, sperm sayısı mililitrede 10 milyonun altındaysa hormon testi  aptırmalıdır. Sperm sayısı mililitrede 5 milyonun altındaysa genetik test yaptırmalıdır.

Hangi erkek faktörleri kısırlığa neden olabilir?

Erkek kısırlığına neden olabilen yaygın problemler arasında genetik bozukluklar, hormonal sorunlar, boşalma problemleri, varikosel, tıkanıklıklar ve bazı ilaçlar yer alır. Bu sorunların bazıları aşağıda daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

Varikosel

Varikosel, testis torbası içindeki damarların anormal genişlemesidir ve fizik muayenede saptanır. Solda daha sık olmakla birlikte her iki tarafta görülebilir. Kısırlığa ek olarak varikosel rahatsızlık hissine neden olabilir. Genel olarak bir erkeğin kısır olması, anormal semen analizi olması ve kadın partnere ait kısırlık sorununun çok az olması veya hiç olmaması durumunda varikoselin düzeltilmesi önerilir. Bununla birlikte varikoseli olan çoğu erkek kısır değildir ve varikosel ile ilgili herhangi bir şikâyeti yoktur.

Tıkanıklıklar

Erkek kısırlığının bir başka yaygın sebebi üreme sisteminde görülen bir tıkanıklık veya bloktur. Bunun da en sık nedeni vazektomi (sperm kanallarının bağlanması) ameliyatıdır. Ancak travma veya enfeksiyon gibi diğer durumlar da tıkanıklığa neden olabilir.

İlaçlar

İlaçlar da kısırlığa neden olabilir. Bazı durumlarda ilacı kesmek, bir erkeğin eşinin hamile kalmasına imkân verebilir. Kısırlığa neden olan yaygın ilaçlar arasında testosteron ve kanser için kullanılan kemoterapi bulunur. Her iki ilaç türü de sperm üretimini baskılayarak kısırlığa neden olur. Çoğu erkekte testosteron tedavisini kesmek, sperm üretiminin ilaca başlamadan önceki seviyeye dönmesini sağlayacaktır. Kemoterapinin miktarına ve türüne bağlı olarak bazı erkeklerde zamanla sperm üretimi düzelecektir. Ancak birçok erkekte sperm üretimi geri düzelmeyeceğinden, erkeklerin kemoterapiden önce sperm dondurması önemlidir.

Erkek kısırlığının diğer nedenleri arasında hormon anormallikleri ve boşalma sorunları yer alır. Bu problemler daha az yaygındır ancak tedavi edilebilir. Bazı hormonal sorunları olan erkekler, hipofiz bozukluğu gibi altta yatan ciddi bir sorunu ekarte etmek için özel testler yapılabilir. Bazı erkeklerin kısırlıklarının nedeni altta yatan bir genetik sorun olabilir. Genetik sorunları olan erkeklere, bu sorunların kendilerini veya hamilelik oluşursa çocuklarını nasıl etkileyebileceği konusunda danışmanlık verilmelidir. Erkeklerin önemli bir kısmında kısırlığın nedeni belirlenememektedir.

Erkek kısırlığı sorunları nasıl tedavi edilir ya da düzeltilir?

Tedavi nedene bağlıdır. Varikosel, cerrahi olarak veya başka işlemler ile düzeltilebilir. Sperm sayısı ve hareketindeki iyileşme derecesine ve kısırlığa katkıda bulunan kadın faktörlerine bağlı olarak erkeklerin %40 kadarında varikoselin düzeltilmesinden sonra gebelik elde edilebilir. Çoğu durumda vazektominin geri döndürülmesi için ameliyat yapılabilir. Vazektomi sonrası yapılan geri döndürme ameliyatının başarı şansı vazektominin ne kadar zaman önce yapıldığına, hangi cerrahi tekniğin kullanıldığına ve kadın partnerin yaşı gibi kadın faktörlerine bağlıdır. Hormonal ve bazı boşalma ile ilgili sorunlar, nedene bağlı olarak ilaçlarla tedavi edilebilir.

Düzeltilemeyen diğer sorunlardan biri varsa çocuk sahibi olmak mümkün müdür?

Evet. Düzeltilemeyen veya düzeltilmesi istenilmeyen sorunu olan erkeklerin bazıları kendi biyolojik çocuklarına sahip olabilir. Sperm elde edilebildiği sürece, özel yardımcı üreme teknikleri (ART) ile gebelik mümkün olabilir. Bazı erkeklerde tüp bebek için kullanılmak üzere üreme sisteminden sperm elde edilebilir.